«Οι 300 του Λεωνίδα»

Ο καθηγητής Δημήτρης Αδάλης με θητεία σε γυμνάσια της Ορεινής Νάξου βρίσκεται πλέον στην αιματοβαμμένη Αίγυπτο ως καθηγητής στο Αβερώφειο Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας και μιλάει για την εμπειρία του, τις αιτίες που χωρίζουν το λαό και ζητάει δύο Νάξιους καθηγητές ώστε να εργαστούν μαζί του για τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά...

Αλεξάνδρεια. Ίσως η ωραιότερη πόλη της Βορείου Αφρικής και μία από τις πλέον ιστορικές στην Ανατολική Μεσόγειο. Με έντονο το ελληνικό στοιχείο έστω κι εάν χρόνο με το χρόνο φθίνει και χάνεται… Χτισμένη στο δέλτα του Νείλου, ίσως στην πλέον εύφορη περιοχή της αφρικανικής ηπείρου με το καλημέρα έχεις την αίσθηση ότι βρίσκεται στην Ελλάδα. Μία τεράστια αψίδα με ελληνικούς χαρακτήρας στην είσοδο της πόλης σου δίνει την αίσθηση της φιλοξενίας όπως την βίωναν οι αρχαίοι Έλληνες. Και βέβαια ο Μέγας Αλέξανδρος, που ακόμη και σήμερα έχει τεράστιο αντίκτυπο στους κατοίκους είναι στο προσκήνιο. Σε κάθε σου βήμα είναι εκεί. Η τεράστια βιβλιοθήκη της πόλης αποτελεί το σήμα κατατεθέν ενώ η προτομή του έλληνα στρατηλάτη που βρίσκεται εντός του κτηρίου με ελληνική γραφή δεν σου αφήνει αμφιβολίες. Είσαι στην αγαπημένη του πόλη. Μέσα στην Βιβλιοθήκη υπάρχει ακόμη η ορειχάλκινη προτομή του Προμηθέα Δεσμώτη με ελληνικά και Αγγλικά στοιχεία ενώ ουκ ολίγα μαγαζιά με ελληνικά ονόματα παραπέμπουν σε μία κοινότητα που για δεκάδες χρόνια είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομία και κοινωνική ζωή της πόλης. Σήμερα ο ναυτικός όμιλος στο λιμάνι αποτελεί το σημείο συνάντηση των Ελλήνων αλλά και των εύρωστων οικονομικά κατοίκων της πόλης όταν θέλουν να ξεφύγουν από την πραγματικότητα ενώ οι Έλληνες που έχουν απομείνει ζουν κυρίως στο τετράγωνο που βρίσκεται η ελληνική παροικία.

Κλουβί

Ένα τετράγωνο που θυμίζει κάτι από «χρυσό κλουβί» καθώς η πλειοψηφία των παιδιών και των κατοίκων δραστηριοποιούνται μέσα σ’ αυτό. Ανάμεσά τους και το Αβερώφειο Γυμνάσιο - Λύκειο Αλεξάνδρειας, ένα από τα πλέον ιστορικά σχολεία της πόλης που χτίστηκε από τις δωρεές των Ελλήνων Ευεργετών όπως ο Αβέρωφ, ο Σίνας, ο Μπενάκης και άλλοι με σκοπό τα παιδιά των Ελλήνων της Αλεξάνδρειας να γίνουν κοινωνοί της Ελληνικής Παιδείας. Ένας σκοπός που έως και σήμερα ακολουθείται με τις επιταγές της Ελληνικής Κυβέρνησης. Όμως, τα παιδιά συνεχώς μειώνονται (όπως άλλωστε και στο Κάιρο) με αποτέλεσμα πέρυσι να υπάρχουν συνολικά 70 παιδιά εκ των οποίων τα μισά στο Δημοτικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι έως τα τέλη της δεκαετίας του 50 η ελληνική παροικία αριθμούσε περισσότερους από 150.000 αλλά η άνοδος του Νάσερ στην εξουσία αλλάζει τα δεδομένα. Οι Έλληνες αποχωρούν από την πόλη και η παροικία χάνει τη δύναμή της. Πλέον στο σχολείο για να μην κλείσει εκτός από τα παιδιά των μόνιμων κατοίκων γίνονται δεκτά και τα παιδιά των εκπαιδευτικών αλλά και αυτών που έχουν προέλθει από μεικτούς γάμους. Μάλιστα στο αντίστοιχο σχολείο του Καϊρου όπου είναι πιο λίγα τα ελληνόπουλα, δέχονται ακόμη και παιδιά μουσουλμάνων.

Κίνητρα

Τι σχέση έχει η Νάξος με όλα αυτά; Στο τέλος της εβδομάδας αναχωρεί για την Αλεξάνδρεια, ο Δημήτρης Αδάλης, πειραιώτης μεν αλλά από το 1985 μόνιμα εγκαταστημένος στην Νάξο καθότι καθηγητής φυσικής. Παντρεύτηκε συνάδελφό του (σ.σ. την κ. Δέτση, φιλόλογο) και από τα μέσα της δεκαετίας του 90 υπηρέτησε στα σχολεία της ορεινής Νάξου ήτοι σε Τραγαία και Σκαδό πριν πάρει την απόφαση τον Νοέμβριο του 2011 να κάνει τα χαρτιά του για το εξωτερικό. Οι λόγοι; Ακούμε τον ίδιο σε μία κουβέντα που είχαμε την περασμένη εβδομάδα όταν επικοινώνησε με την διεύθυνση της εφημερίδας με σκοπό να βάλει μία αγγελία: η Ελληνική κοινότητα της Αλεξάνδρειας ζητάει καθηγητές ώστε να αναπληρώσουν το κενό όσον αποχωρούν. Και ο κ. Αδάλης προσφέρθηκε να βοηθήσει ζητώντας από τους Ναξιώτες καθηγητές να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Αναζητεί έναν καθηγητή Μαθηματικών και έναν Χημείας αν και δεν αποκλείεται στις αρχές της σχολικής χρονιάς να προκύψουν κι άλλες ανάγκες. Ήρθε σε επαφή με μερικούς Ναξιώτες, έγιναν οι συζητήσεις και περιμένει τις απαντήσεις τους. Ξέρει ότι δεν είναι εύκολο να φύγει κάποιος από τον τόπο του και να πάει σε μία χώρα που σύμφωνα με τα ειδησεογραφικά πρακτορεία είναι σε εμπόλεμη κατάσταση. «δυστυχώς τα ΜΜΕ μεταφέρουν μία διαφορετική εικόνα απ’ αυτή που ζούμε στην Αλεξάνδρεια. Ναι επεισόδια γίνονται. Ναι και οι δύο πλευρές είναι …αρματωμένες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι κινδυνεύουμε. Επέλεξα να φύγω από την Ελλάδα για αρκετούς λόγους. Ο πιο σημαντικός για να βοηθήσω οικονομικά την οικογένειά μου. Έχω τέσσερα παιδιά, η πιο μεγάλη εδώ και δύο χρόνια σπουδάζει ιατρική στα Γιάννενα και φέτος πέρασε και το δεύτερο παιδί επίσης στα Γιάννενα. Με το επιμίσθιο που λαμβάνω ως καθηγητής στην Αίγυπτο μπορώ να περνάω με άνεση καθώς με 300 ευρώ το μήνα ένας άνθρωπος περνάει με σχετική άνεση εκεί. Ο βασικός μισθός είναι γύρω στα 100 ευρώ. Μιλάμε για μία φτωχή χώρα. Ο δεύτερος λόγος ήταν η αναζήτηση μίας διαφορετικής εμπειρίας. Και η επαφή μου με έναν διαφορετικό πολιτισμό ήταν μία τεράστια πρόκληση».

Αντίποινα

Στην Αίγυπτο βρέθηκε τον Νοέμβριο του 2011 όταν και ολοκληρώθηκαν οι σχετικοί διαγωνισμοί από το Υπουργείο Παιδείας. Αυτό θέλουν να αποφύγουν τώρα οι παράγοντες της Ελληνικής Κοινότητας «με δεδομένο ότι οι πίνακες των επιτυχόντων θα αναρτηθούν τον Νοέμβριο και ίσως έχουμε αρνήσεις, οι άνθρωποι της κοινότητας αποφάσισαν να πληρώσουν από την τσέπη τους ώστε να καλύψουν ειδικότητες που δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή στους πίνακες όπως είναι οι μαθηματικοί και οι φυσικοί ή χημικοί. Και βέβαια δεν θα χρειαστεί να χαθεί η μισή χρονιά έως να έρθουν. Στην Αίγυπτο οι «Γιουνάν» (σ.σ. Ελληνες) είναι καλοδεχούμενοι. Οι Αιγύπτιοι έχουν καλές αναμνήσεις από τους Έλληνες της διασποράς. Όπως και με τους Ορθόδοξους Χριστιανούς. Το πρόβλημα είναι οι κόπτες οι οποίοι έχουν πάρει στα χέρια τους τον πλούτο της Αιγύπτου και είναι σε ευθεία αντιπαράθεση με τους Ισλαμιστές οι οποίοι ως επί τω πλείστον είναι φτωχοί. Και ο φανατισμός αποτελεί το χειρότερο όπλο. Βέβαια ένας φανατισμένος δεν αντιλαμβάνεται τις διαφορές και όπου δουν εκκλησία με σταυρό την καίνε. Αλλά μέχρι την ώρα η Ελληνική κοινότητα είναι απόλυτα ασφαλής. Κάποια στιγμή βέβαια όλοι φοβηθήκαμε. Βλέπετε και στην Αίγυπτο μεταφέρονται οι ειδήσεις ότι στο κέντρο της Αθήνας Αιγύπτιοι έχουν πέσει θύμα ξυλοδαρμού από μέλη της Χρυσής Αυγής. Και ο φόβος των αντίποινων είναι μεγάλος. Δύο φορές αναγκαστήκαμε να εκκενώσουμε το σχολείο καθώς υπήρχε έντονη φιλολογία περί επεισοδίων που όμως τελικά δεν έγιναν».

Εκβιασμός

Στην Αλεξάνδρεια σήμερα ζουν «οι 300 του Λεωνίδα. Μία παροικία γερασμένη με λίγα νέα παιδιά τα περισσότερα εκ των οποίων φοιτούν σε Αγγλικά ή γερμανικά σχολεία με σκοπό να φύγουν στο εξωτερικό για να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Κάποτε η επιλογή των Ελληνικών Πανεπιστημίων ήταν μονόδρομος. Τώρα όχι». Ο κ. Αδάλης μιλάει για τον «εμφύλιο» που υπάρχει στην Αίγυπτο και τονίζει «υπάρχει έλλειμμα δημοκρατίας. Σίγουρα αυτό που ζούμε εκεί δεν έχει καμία σχέση με ότι ξέρουμε ως «Δημοκρατία». Στις τελευταίες εκλογές είχαν μαζευτεί περίπου ένα εκατομμύριο ισλαμιστές στην πλατεία Ταχρίρ και περίμεναν την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Ο δικαστής μιλούσε επί δύο ώρες για τις ατασθαλίες που έγιναν στη διάρκεια των εκλογών χωρίς να λέει το αποτέλεσμα. Στο τέλος το είπε αλλά έχω την αίσθηση ότι ήταν εκβιαστικό. Ποιος θα μπορούσε να ελέγξει όλο αυτό το πλήθος σε περίπτωση αντίθετου αποτελέσματος; Δυστυχώς, η ισλαμική επανάσταση δεν έφερε την αλλαγή που επιθυμούσε ο απλός λαός. Δεν βελτιώθηκε η καθημερινότητά τους, αντίθετα όλα έγιναν χειρότερα. Κι αυτό έδωσε το έναυσμα ώστε ο Στρατός να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Η έλλειψη ασφάλειας, αστυνόμευσης και η μη εκπλήρωση προσδοκιών έφεραν εκ νέου αλλαγή στο πολίτευμα της χώρας. Ο στρατός είναι ο μοναδικός που μπορεί να φέρει σταθερότητα σε μία χώρα που από το 1950 περίπου ζει με αυτή τη λογική».

Αίτια

Πως όμως περνάει την ημέρα του στην Αλεξάνδρεια; Ο κ. Αδάλης τονίζει ότι «είναι μία όμορφη πόλη μεσογειακή χωρίς τον βαρύ χειμώνα. Δεν έχουμε ακόμη ανάψει καλοριφέρ. Βέβαια το καλοκαίρι μου λένε ότι κάνει πολύ ζέστη αλλά δεν το έχω ζήσει. Κινούμαστε τις περισσότερες ώρες εντός του ελληνικού τετραγώνου όπου υπάρχει γυμναστήριο και κινηματογράφος. Το σχολείο έχει δραστηριότητες από τις 7:45 το πρωί έως τις 2:15 σε ένα φουλ οκτάωρο που περιλαμβάνει όλα τα μαθήματα που είναι εγκεκριμένα από το υπουργείο Παιδείας ενώ υπάρχει και εκμάθηση Αραβικής γλώσσας. Αυτό που δεν αντέχεται πάντως είναι το κάλεσμα του Ιμάμη (κάθε δέκα λεπτά από τις τέσσερις το πρωί) και βέβαια το κυκλοφοριακό. Όσοι δεν έχουν πάει στην Αίγυπτο δεν μπορούν να κατανοήσουν την παράνοια των οδηγών. Όλα κινούνται ανάποδα. Και βέβαια δεν μπορείς να αισθανθείς ασφαλής πουθενά εκτός οικήματος. Ακόμη και στο πεζοδρόμιο ανεβαίνουν για να προσπεράσουν». Όσο το γιατί γίνεται ο πόλεμος; Η προσωπική άποψη του κ. Αδάλη είναι «για οικονομικούς και θρησκευτικούς λόγους. Οι οικονομικοί έχουν σχέση με την διαχείρισης της διώρυγας του Σουέζ και των καρπών της πεδιάδας στο δέλτα του Νείλου. Μία πεδιάδα που παράγει καταπληκτικά προϊόντα σε πολύ χαμηλές τιμές. Οι θρησκευτικοί; Μα στο γεγονός ότι υπάρχει η κόντρα των ισλαμιστών με τους κόπτες. Όπου οι ισλαμιστές ισχυρίζονται ότι αυτοί είναι οι διάδοχοι των αρχαίων Αιγυπτίων. Κι ας θέλουν να γκρεμίσουν τις πυραμίδες. Κι ας μην έχουν πάει ποτέ στους αρχαιολογικούς χώρους της πανέμορφης αυτής χώρας. Το όνειρό τους είναι να πάνε στο Τολέδο της Ισπανίας για να δουν από κοντά τα αραβουργήματα και όχι τις πυραμίδες που είναι δύο βήμα από το σπίτι τους». Ο επίλογος; Η Αίγυπτος είναι πανέμορφη. Οι Έλληνες κάτοικοι στην Αλεξάνδρεια ζουν στους δικούς τους ρυθμούς, οι περισσότεροι έξω από την σκληρή πραγματικότητα. Και πολύ θα ήθελαν να δουν Ναξιώτες καθηγητές να διδάσκουν τα παιδιά τους. Γιατί όχι… 
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΛΙΑΝΟΣ